Ересек адамның иммунитетін қалай нығайтуға болады

2023 жылдың 30 маусым

Еркек пен әйел қалалық саябақта жүгіріп келе жатыр

Иммундық жүйе-бұл ағзаға кез-келген жағымсыз әсерлерге тиімді қарсы тұруға мүмкіндік беретін табиғи механизм. Бұл адамның қаншалықты тез бейімделуіне, стрессті немесе суықты қалай жеңе алатындығына тікелей байланысты. Өзіңізді қолайсыз факторлардан қорғау үшін қорғаныс күштеріңізді үнемі қолдап, арттырып отыру керек. Сіз мақалада иммунитетті қалай және қалай арттыруға болатындығы туралы білесіз.

Иммунитеттің төмендеуінің себептері мен белгілері

Иммундық жүйенің міндеті-ағзаны патогендік микрофлорадан, паразиттерден, саңырауқұлақ спораларынан, улы заттардан және басқа да зиянды әсерлерден қорғау. Жақсы иммунитетке ана құрсағында қалыптасатын органдар жауап береді. Бала дүниеге туа біткен иммунитетпен келеді, ол өмір бойы жақсарып келеді. Бұл адамды сыртқы және ішкі қауіптермен күресуде күшті етеді.

Осыған сүйене отырып, иммундық жауап екі түрге бөлінеді:

  • туа біткен (табиғи), ол ата-анадан беріледі немесе ауырған кезде қалыптасады;
  • қалыптасқан (жасанды), бұл жағдайда антиденелер вакциналарды немесе дайын антиденелерді егудің арқасында өндіріледі.

Туа біткен иммундық жауап әсер етудің ғаламдық спектріне ие. Алынған иммундық жауап дәл болып табылады, өйткені ол дене бұрыннан кездескен белгілі бір бөгде агентпен күресуге бағытталған. Сондықтан балада балалық шағында қандай да бір аурулар болса, есейген кезде ол үшін қауіпті болмайды.

Осылайша, туа біткен иммундық жүйе табиғаттан беріледі, ал жүре пайда болғаны өмір бойы қалыптасады. Ал екеуінің де сапасы көптеген факторларға байланысты. Көбінесе, вакцинацияға қарамастан, адамның иммунитеті әлсіз. Қорғаныс күштерінің төмендеуінің себептері:

Бұл келесі жағдайлардың нәтижесінде орын алып отырады:

  • үнемі ұйқы қанбау;
  • физикалық және ақыл-ойдың шамадан тыс шаршауы;
  • күйзеліс және жабыққан күйде жүру;
  • химиотерапия;
  • хирургиялық оталар;
  • антибиотиктерді, антидепрессанттар мен басқа да әсері қатты препараттарды ұзақ уақыт қабылдау; • шылым шегу; • алкоголь мен есірткілік заттарды пайдалану;
  • дұрыс тамақтанбау;
  • артық тамақ жеу;
  • аз қозғалысты және әлеуметтен тыс өмір салты;
  • жүктілік және бала емізу.

Осы факторлардың әсерінен организм иммундық жауапты басатын стрессті сезіне бастайды. Қорғаныстың төмендеуіне не себеп болғанын білсеңіз, иммунитетті қалай қалпына келтіруге және нығайтуға болатынын түсіну оңайырақ. Бұл кешенді тексеруді және мамандармен кеңесуді қажет етеді.

Ағзаның иммундық күштерінің төмендеуінің негізгі себептері:

  • Жұтқыншақтың шырышты қабатының құрғау, ол патогенді микроорганизмдердің жолындағы бірінші тосқауылдардың бірі болып саналады.
  • Үнемі әлсіреген күйде болу, ұйқышылдық, жабырқаңқы көңіл.
  • Жиі және ұзақ уақытқа созылатын аурулар. Тіпті маусымдық суық тиюдің өзі ағзаны қатты әлсіретіп және көп жағдайда созылмалы формаға ауысып отырады.
  • Қабыршақтануға және қабынуға бейім құрғақ және сезімтал тері.
  • Көз түбінің қараюы.
  • Шаш пен тырнақтың жұқаруы және түсінің көмескі тартуы.
  • Тіпті қимылсыз болған жағдайдың өзінде қатты терлеу.

Осы белгілердің кез келгені иммунитетке мұқият қараудың себебі болып табылады. Егер сіз бірден әрекет етіп, нығайтуды бастасаңыз, оны қалпына келтіру оңайырақ. Ең бастысы-маманға жүгіну және уақтылы диагноз қою, зертханалық зерттеулердің нәтижелерін түсіну және үйде өзіңізге қалай көмектесуге және иммунитетті нығайтуға болатындығын түсіну.

Иммунитетті қалай нығайтуға болады

Үйде иммунитетті нығайтуға жауапкершілікпен және кешенді көзқараспен қарау керек. Ең алдымен, сіз өмір салтын зерттеумен және өзгертумен, дұрыс басымдықпен, тамақтануды жақсартумен айналысуыңыз керек. Мектепте оқытылған қарапайым гигиена және жеке қауіпсіздік ережелері туралы ұмытпауымыз керек. Төмендегі нұсқауларды орындау арқылы өмір сүру сапасын жақсартуға және сыртқы ортаның теріс әсерімен күресу үшін иммундық күштерді қалпына келтіруге болады.

Ұйқы режимін ұстану

Әйел ақ төсек-орын жабдығы төселген төсекте ұйықтап жатыр

Дені сау адам ағзаның ішкі резервтерін сақтау үшін кем дегенде 7-8 сағат ұйықтауы керек, ал бала — 10-13 сағат1 . Ең дұрысы 22:00-ден кешіктірмей ұйықтауы керек. Егер сіз екі немесе одан да көп апта бойы мезгіл-мезгіл жеткілікті ұйықтамасаңыз, бұл иммундық жүйенің 30% нашарлауына әкеледі.2 Сондықтан адамның денсаулығын сақтау үшін жақсы ұйықтау ұсынылады.

Түнгі ұйқы иммундық жауап реакциясының жылдамдығымен де тығыз байланысты. Адамға түнде қалыпты ұйықтамау интерлейкиндердің (иммундық, эндокриндік және жүйке жүйелерінің жұмысын байланыстыратын заттар) және патогендік микрофлорамен күресу үшін ағзаға қажет өлтіруші жасушалардың өндірісін баяулатады1 ,2 . Иммуностимуляторларды қосымша қабылдасаңыз да, бұл ұйқының болмауының зиянын бейтараптандыруға көмектеспейді. Ұзақ ұйқының болмауымен бактериялық және вирустық инфекциялар үш есе жиі диагноз қойылады.

Иммундық жүйе жасушаларының жұмысын қалыпқа келтіру және дененің төзімділігін арттыру үшін төмендегі талапарды ұстанып отыру керек:

  • әрдайым бір уақытта жатып ұйықтау;
  • ұйықтар алдында қорытылуы қиын тағамды жемеу;
  • ұйқыға дейін кем дегенде 4 сағат бұрын ащы кофе, шай ішпеу, шылым шекпеу және алкоголь ішпеу;
  • дұрыс жастық пен матрасты таңдау;
  • жақсы желдетілетін бөлмеде ұйықтау;
  • кешке серуенге шығып тұру.

Егер сіз осы қарапайым ұсыныстарды жасасаңыз, дене теріс әсерлерді тиімді түрде қайтару үшін күш пен қуатқа ие болады.

Тұрақты физикалық белсенділік

Әйел ауылдың ішіндегі жолмен жүгіріп келеді

Жақсы иммунитет үшін марафондарға қатысудың, шұңқырларға шомылудың және жаттығудың күрделі нұсқаларын қолданудың қажеті жоқ. Дегенмен, отырып істейтін жұмыс және аз қозғалысты өмір салты иммундық жүйенің ерте қартаюына әкеледі. Бұл процесті физикалық белсенділікпен бәсеңдетуге болады, оған жеңіл жүгіру, таза ауада тұрақты серуендеу, таңертеңгілік және кешкі жаттығулар, бассейнде жүзу, велосипед тебу кіреді. Егер сіз апта ішінде тек 150-300 минут дене шынықтырумен айналыссаңыз (бұл күніне 20-40 минут), ырғақты сақтап, тамыр соғуын бақылап отырсаңыз, дененің қорғаныс функцияларының ерте жойылуының алдын алуға болады3 .

Тұрақты физикалық белсенділік иммундық жүйені нығайтады және көмектеседі:

  • Т жасушаларының санын сақтау;
  • улы өнімдерін жою;
  • қан айналымын қалпына келтіру;
  • ағзаны оттегімен қанықтыру;
  • аллергияның, аутоиммундық және онкологиялық аурулардың дамуының алдын алу;
  • созылмалы аурулардың жіті формаға көшу жиілігін азайтуға;
  • органдар мен ұлпалардың трофикасын жақсарту;
  • жүрек-қан тамырлары жүйесінің жұмысын жақсарту.

Қорғаныс функцияларын нығайту үшін 17 жасқа дейінгі балалар аптасына 3-5 рет кем дегенде 60 минут спортпен айналысуы керек. Ол үшін ересек адамға ұзақтығы 2,5 сағаттан бастап аптасына 1-2 жаттығу қажет болады. Зейнеткерлерге қарқындылығы төмен аэробты жаттығуларды, мысалы скандинавиялық жүріспен айналысып отырған дұрыс болады. Осылайша иммундық жүйенің жас ұлғаюға байланысты төмендеу жылдамдығын азайтып және инфекциялық-қабыну патологияларының алдын алуға болады. Егер мерзімді физикалық жаттығуларға контрастты душ немесе моншаны қосатын болсақ, олардың әсерін екі есе күшейтуге болады.

Спорттың орнына немесе онымен қатар түрде төмендегі шараларды орындап отыруға кеңес беріледі:

  • ауа ванналары (15 градустан жоғары болмайтын температура жағдайында);
  • құйыну (бөлме температурасына ие суды пайдалану керек);
  • сулы сүлгімен сүртіну (бастапқыда судың температурасы 30 градустан төмен болмауы тиіс);
  • жалаңаяқ жүру (үйде суық су құйылған ваннада жүруге болады);
  • контрастілік душ (бастапқыда әр температура үшін 10 сек.).

Осы халықтық әдістердің көмегімен қан айналымын, жүрек-қан тамырлары, тыныс алу және иммундық жүйелердің жұмысын жақсартуға болады. Жалпы, олар бүкіл дененің жұмысын белсендіруге көмектеседі.

Зиянды әдеттерден арылу

Иммундық жүйенің басты «жауларының» бірі – алкоголь, онда этанол бар. Оны шамадан тыс мөлшерде тұтынған жағдайда ол төмендегідей жағдайларға әкеп соқтыруы мүмкін:

  • ағзаның негізгі тосқауылдары – тері жабыны мен шырышты қабаттардың қалыпты жұмысын бұзу;
  • иммундық жүйенің жасушаларын ыдырату;
  • тыныс алу және басқа жүйелердегі инфекциялық-қабыну процестерінің даму қаупін арттыру;
  • ақуыздық заттар мен лимфоциттердің өндірісін баяулатып отыру;
  • M және G иммуноглобулиндерінің синтезделу қарқынын төмендетіп отыру;
  • T- және B-лимфоциттердің қалыпты саралануын төмендету.

Этанол ағзаға оның «қауіпсіз» мөлшері асырылған жағдайда осындай әсерін тигізеді. Еркектер үшін ол тәулігіне 30 мл, әйелдер үшін 15 мл құрайды. Алайда иммунитетті арттыру үшін алкогольді тұтынудан толығымен бас тартқан дұрыс, себебі ол иммундық жасушалардың жұмысына тіпті ең аз мөлшерде тұтынған жағдайдың өзінде әсер етіп отырады.

Шылым шегу – жиі және ұзаққа созылатын аурулардың тағы бір себебі. Егер адам темекінің түтінін мерзімді түрде ішке тартумен тыныс алып отыратын болса, бұл оның әрбір органына зиянын тигізеді. Атап айтқанда, соның салдарынан иммундық жауап нашарлайды, жүрек-қан тамырлары жүйесінің патологиялары дамиды

Темекінің түтінінде никотин бар, ол гемоглобинмен байланыса отырып, оттегінің жасушаларға «жеткізілуіне» кедергі болады. Сонымен қатар, түтіннің құрамына иммундық реакцияны тікелей басатын, аллергия мен аутоиммунды аурулардың даму қаупін арттыратын улы шайырлар мен канцерогендер кіреді. Демек, ағзаның вирустық және бактериялық төзімділігін арттыру үшін, ең алдымен, темекі шегуден, алкогольді ішуден және басқа да жаман әдеттерден бас тарту керек6 .

Дұрыс тамақтану

Көкөністер, жемістер, жаңғақтар, балық және басқа өнімдер

Иммунитетті арттырудың тағы бір қадамы - теңгерімделген тамақтану. Кейбір тағамдарда иммундық жүйенің қалыпты жұмыс істеуі үшін қажетті көптеген қоректік заттар (дәрумендер, ақуыздар, майлар, минералдар, қышқылдар) бар. Оларды дұрыс түрде үнемі тұтыну әл-ауқатты тез жақсартуға, органдар мен жүйелердің жұмысын жақсартуға көмектеседі7.

Балаға немесе ересек адамға арнап мәзірді әзірлеу кезінде құрамына келесі құрамдас заттар кіретін өнімдерге басымдық беріп отырған жөн:

  1. Мырыш және селен. Бұл заттар T-лимфоциттер мен табиғи киллерлерді синтездеуге көмектеседі, сондай-ақ қызыл сүйек миының жұмысына жағымды әсерін тигізеді. Оларды бірге қабылдаған жағдайда олардың ағзаға тигізетін әсері екі еселенеді. Олардың ағзадағы қорын толықтыру үшін рационға сиыр етін, бұршақ дақылдарын, теңіз өнімдерін енгізіп отыру керек8 .
  2. Ақуыз (протеин) иммундық жасушалардың синтезіне тікелей қатысады. Ақуыз жетіспеушілігімен иммунитет әлсірейді және оның барлық компоненттерінің өндірісі мен өсуі баяулайды. Ақуызды жұмыртқа, теңіз өнімдері, майсыз күркетауық және тауықтың төс еті, бұршақ дақылдары арқылы толтыруға болады. Ақуыздың тәуліктік мөлшері 1 кг салмаққа 1,6 г құрайды9 .
  3. Бета-каротин. Бұл компонент лимфоциттердің синтезі үшін қажет. Сонымен қатар, оны мерзімді түрде тұтыну онкологиялық аурулардың алдын алуға көмектесуі мүмкін. Құрамында бета-каротині өте көп өсімдіктерге сәбіз, қауын, картоп, асжапырақ, өрік жатады.

Дененің иммундық күшін арттыру үшін адамға күн сайын жаңа піскен көкөністер мен жемістерді жеу керек 10 . Олардың құрамында Бактерияға қарсы және иммуномодуляциялық қасиеттері бар биологиялық белсенді заттар бар. Күннің бірінші жартысында жемістер мен жидектерді (банан, алма, цитрус, шабдалы, жүзім, қарақат, қара өрік және т.б.) жеген жөн, өйткені олардың құрамына қант кіреді. Түстен кейін сіз жаңа піскен, бұқтырылған, пісірілген және қайнатылған көкөністерді (сәбіз, цуккини, баклажан, репа, асқабақ және т.б.) тұтынуға болады.

Инфекциямен күресудің танымал халықтық құралы - сарымсақ. Бұл өте орынды: оның құрамында аллицин бар, ол қан мен ішектегі патогендік микрофлораның жойылуына ықпал етеді. Сарымсақты табиғи түрде немесе биологиялық қоспалардың бөлігі ретінде жеу арқылы, мысалы* Amway Nutrilite™ Сарымсақ** өнімі, лейкоциттер өндірісін белсендіруге, қартаюды бәсеңдетуге, холестеринді төмендетуге, ағзаның стресс пен ауруға төзімділігін арттыруға болады11 .

Дәрумендер мен дәруменді-минералды кешендерді қабылдау

Түрлі-түсті капсулалар мен таблеткалар

Мегаполистер мен ірі қалалардың тұрғындарының тағамдарды экологиялық таза жеміс-көкөністерден даярлап отыруға әрдайым мүмкіндігі бола бермейді. Көбінеки олардың дастарханына өздерінде пайдалы заттар өте аз болып келетін селекция өнімдері қойылып отырады. Бұл жағдайда қосымша түрде иммунитетті арттыруға арналған дәруменді қоспаларды қабылдап отырған аса маңызды. Олардың көмегімен ағзаны өмірлік маңызы бар компоненттермен қамтамасыз етіп отыруға болады, олар денсаулықты жақсартуға, вирустар мен бактерияларға төтеп беруге, физикалық және ақыл-ой жүктемелерін еңсеріп отыруға көмектеседі. Оған қоса ББҚ-ларды үнемі қабылдап отыру керек емес – оларды жылына 2-3 рет курс түрінде қабылдау жеткілікті.

Amway компаниясының NUTRILITE™ Дэйли ересек адамға қажетті минералдар мен дәрумендердің бастапқы кешені қамтылған. Оның бір таблеткасындағы йодтың мөлшері 280 гр. құнысбалықтағы мөлшерге сәйкес келеді. Оған қоса, биологиялық белсенді қоспа алты түрлі өсімдіктердің – ацерола шиесінің, жоңышқаның, сәбіздің, балдыркөктің, асжапырақтың, екпе шиырмақтың минералдарымен, дәрумендерімен және фитонутриенттерімен байытылған.

Nutrilite Дэйли жайлы көбірек білу

Сүйектер мен буындарды сау қалпында сақтау үшін, сонымен бірге иммундық жүйені қалпына келтіруге арналған мерзімді физикалық жаттығулар кезінде қолдап отыру үшін NUTRILITE™, кальциймен, магниймен және D дәруменімен байытылған кешенін ішуге болады.

Nutrilitе ұсынған белсенді өмір салтына арналған дәруменді кешен жайлы толығырақ білу

Дәруменді-минералды кешендерді тиісті көрсетілім болған жағдайда ғана қабылдап отыру керек. Ол үшін медициналық тексеруден өту керек, соның нәтижесі бойынша сарапшы емдеу жоспарын әзірлеп, дәрумендерді немесе бірден полидәрумен препаратты таңдап береді.

* Nutrilite™ тағамдық қоспалары дәрі емес. Қарсы көрсеткіштер бар. Сарапшымен кеңесіңіз.
**Өнімнің қолжетімділігі өзгеруі мүмкін. Көрсетілген өнім кескіндері олардың нақты көрінісінен өзгеше болуы мүмкін. Тауар туралы толық ақпаратты +7-800-070-55-08 телефоны арқылы немесе kz.amway.com сайтынан білуге болады.

  1. Irwin M, McClintick J, Costlow C, Fortner M, White J, Gillin JC. Partial night sleep deprivation reduces natural killer and cellular immune responses in humans. FASEB J. 1996 Apr;10(5):643-53. doi: 10.1096/fasebj.10.5.8621064. PMID: 8621064. // https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8621064/
  2. Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB. Sleep habits and susceptibility to the common cold. Arch Intern Med. 2009 Jan 12;169(1):62-7. doi: 10.1001/archinternmed.2008.505. PMID: 19139325; PMCID: PMC2629403. // https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19139325/
  3. Turner JE. Is immunosenescence influenced by our lifetime "dose" of exercise? Biogerontology. 2016 Jun;17(3):581-602. doi: 10.1007/s10522-016-9642-z. Epub 2016 Mar 29. Erratum in: Biogerontology. 2016 Aug;17(4):783. PMID: 27023222; PMCID: PMC4889625. // https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27023222/
  4. Zhang P, Bagby GJ, Happel KI, Raasch CE, Nelson S. Alcohol abuse, immunosuppression, and pulmonary infection. Curr Drug Abuse Rev. 2008 Jan;1(1):56-67. doi: 10.2174/1874473710801010056. PMID: 19630706. // https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19630706/
  5. How to boost your immune system. / Harvard Health Publishing, April 6, 2020 // https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/how-to-boost-your-immune-system
  6. Meta-analysis of relation between cigarette smoking and stroke. Roger Shinton, Gareth Beevers / BMJ, 25 MARCH 1989. // https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1836102/pdf/bmj00224-0029.pdf
  7. Jordi Sunyer, Alvaro Mu¯oz, Yun Peng, Joseph Margolick, Joan S. Chmiel, John Oishi, Lawrence Kingsley, Jonathan M. Samet, Longitudinal Relation between Smoking and White Blood Cells, American Journal of Epidemiology, Volume 144, Issue 8, 15 October 1996, Pages 734–741, https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.aje.a008997
  8. Zinc Fact – Sheet for Health Professionals. // https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/
  9. Phillips SM, Chevalier S, Leidy HJ. Protein "requirements" beyond the RDA: implications for optimizing health. Appl Physiol Nutr Metab. 2016 May;41(5):565-72. doi: 10.1139/apnm-2015-0550. Epub 2016 Feb 9. PMID: 26960445.
  10. Andrew Gibson, J David Edgar, Charlotte E Neville, Sarah ECM Gilchrist, Michelle C McKinley, Chris C Patterson, Ian S Young, Jayne V Woodside, Effect of fruit and vegetable consumption on immune function in older people: a randomized controlled trial, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 96, Issue 6, December 2012, Pages 1429–1436, https://doi.org/10.3945/ajcn.112.039057
  11. Amway компаниясы жүргізген зерттеулерге сәйкес

Сондай-ақ мынаны біліңіз: